Thi công nhà gỗ truyền thống đang trở thành xu hướng được nhiều gia chủ lựa chọn để gìn giữ giá trị văn hóa dân tộc. Với kiến trúc đậm chất Bắc Bộ, mỗi ngôi nhà gỗ không chỉ là nơi an cư mà còn thể hiện đẳng cấp, phong thái sống của gia chủ. Bài viết dưới đây sẽ chia sẻ chi tiết về quy trình thi công chuẩn, giúp quý vị có cái nhìn toàn diện khi quyết định đầu tư vào công trình nhà gỗ cổ truyền.
Giới thiệu về kiến trúc nhà gỗ truyền thống Việt Nam
Nguồn gốc và đặc trưng kiến trúc Bắc Bộ
Nhà gỗ truyền thống Bắc Bộ ra đời từ hàng trăm năm trước, gắn với đời sống nông nghiệp người Việt. Nổi bật kết cấu kẻ truyền, chồng rường, mái dốc 67-68% thoát nước tốt, lắp ghép mộng gỗ không dùng đinh. Nhà 3 gian, 5 gian có gian chính thờ tự, gian bên sinh hoạt; mọi chi tiết từ cột kèo đến hoa văn đều mang ý nghĩa phong thủy sâu sắc.
Vì sao nhà gỗ vẫn được ưa chuộng trong thời hiện đại?
Dù công nghệ xây dựng hiện đại phát triển, nhà gỗ cổ truyền vẫn giữ được vị trí đặc biệt trong lòng nhiều gia chủ. Gỗ tự nhiên có khả năng điều hòa nhiệt độ, mang lại cảm giác mát mẻ vào mùa hè và ấm áp khi đông đến. Không gian sống bằng gỗ tạo năng lượng tích cực, hỗ trợ sức khỏe tinh thần cho cả gia đình.
Về mặt văn hóa, nhà gỗ truyền thống là biểu tượng của sự trường tồn, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của người Việt. Nhiều gia đình lựa chọn thi công nhà gỗ truyền thống để làm nhà thờ họ, từ đường, ghi dấu công ơn tổ tiên. Hơn nữa, nhà gỗ còn là tài sản có giá trị gia tăng theo thời gian, đặc biệt với những loại gỗ quý như: lim, gõ đỏ.
Quy trình thi công nhà gỗ truyền thống đúng chuẩn
Khảo sát và lên ý tưởng thiết kế
Bước đầu tiên trong quy trình thi công nhà gỗ truyền thống là khảo sát thực địa và lên ý tưởng thiết kế. Đội ngũ kiến trúc sư sẽ đo đạc địa hình,, tìm hiểu nhu cầu sử dụng của gia chủ. Những thông số kỹ thuật thu được là cơ sở để tạo ra bản thiết kế phù hợp với từng khu đất cụ thể.
Trong giai đoạn này, gia chủ sẽ được tư vấn về loại hình công trình (nhà 3 gian, 5 gian hay nhà sân vườn), chất liệu gỗ phù hợp với ngân sách. Bản vẽ thiết kế 3D chi tiết giúp quý vị hình dung rõ ràng tổng thể công trình trước khi khởi công. Việc lên kế hoạch tỉ mỉ ngay từ đầu sẽ tiết kiệm thời gian và chi phí trong quá trình thi công sau này.
Lựa chọn, xử lý gỗ nguyên liệu
Chất lượng gỗ quyết định độ bền trong thi công nhà gỗ truyền thống. Thường chọn gỗ lim, gõ đỏ, hương, mít tùy mục đích và ngân sách. Gỗ cần xử lý làm khô, tẩm sấy chống mối mọt, để tránh cong vênh, nứt vỡ; phơi tự nhiên hoặc ngâm đảm bảo ổn định lâu dài.
Phạt mộc và chạm khắc hoa văn
Phạt mộc là nghi thức quan trọng đánh dấu bắt đầu quá trình gia công gỗ, thể hiện sự tôn trọng với vật liệu và mong cầu may mắn cho công trình. Công đoạn chạm khắc hoa văn là linh hồn của nhà gỗ cổ truyền Bắc Bộ, thể hiện tay nghề tinh xảo của thợ mộc. Các họa tiết tứ linh (rồng, lân, quy, phượng), hoa sen, hoa cúc được khắc họa sinh động,. Sau khi hoàn thiện, các cấu kiện sẽ được lắp thử (sàm đóng) tại xưởng để kiểm tra độ khớp nối trước khi vận chuyển đến công trình.
Lắp dựng khung nhà
Khi các cấu kiện đã gia công xong, chúng sẽ được đóng gói cẩn thận và vận chuyển đến địa điểm xây dựng. Đội thợ mộc giàu kinh nghiệm sẽ tiến hành lắp dựng khung nhà theo đúng trình tự kỹ thuật. Cấu kiện đầu tiên được lắp là hệ thống cột cùng xà, tiếp theo là kẻ, chồng rường, câu đầu, hoành, rui.
Đặc trưng của kiến trúc nhà gỗ truyền thống là toàn bộ khung được lắp ghép bằng hệ thống mộng gỗ chắc chắn, không sử dụng đinh hay vật liệu kim loại. Kỹ thuật này đòi hỏi độ chính xác cao và tay nghề điêu luyện. Nhờ cách lắp ghép này, nhà gỗ có thể tháo dỡ, di chuyển mà không làm hư hại cấu trúc, thậm chí trở nên vững chắc hơn theo thời gian.
Lợp ngói và hoàn thiện nội thất
Sau khi dựng xong khung nhà, nghi thức cất nóc được tiến hành – một nghi lễ quan trọng mang ý nghĩa phong thủy, cầu bình an và thịnh vượng cho gia chủ. Tiếp đó, đội thợ sẽ lợp ngói, hoàn thiện tường vách, sơn phủ, lát nền, dựng cửa, trang trí nội thất… Mỗi công đoạn nhỏ đều được kiểm soát nghiêm ngặt để đảm bảo độ tinh xảo của ngôi nhà.
Kiểm tra và bàn giao công trình
Bước cuối cùng trong quy trình thi công nhà gỗ truyền thống là kiểm tra toàn diện chất lượng công trình. Đơn vị thi công sẽ rà soát từng chi tiết như độ khít của mộng gỗ, chất lượng hoa văn chạm khắc, độ bằng phẳng của nền nhà, tình trạng mái ngói. Mọi sai sót nếu phát hiện sẽ được khắc phục ngay lập tức.
Sau khi nghiệm thu đạt chuẩn, đơn vị thi công tiến hành bàn giao công trình cho gia chủ kèm theo hồ sơ hoàn công và hướng dẫn bảo dưỡng định kỳ. Một số đơn vị uy tín còn cam kết chính sách bảo hành lâu dài, hỗ trợ sửa chữa khi có phát sinh. Việc chọn đơn vị có quy trình chặt chẽ từ khảo sát đến bàn giao sẽ giúp gia chủ yên tâm về chất lượng công trình.
>> Xem thêm: Vị trí đặt bàn thờ ông bà tổ tiên trong không gian nhà gỗ
Những lưu ý quan trọng khi thi công nhà gỗ truyền thống
Để đảm bảo công trình nhà gỗ truyền thống đạt chất lượng cao, gia chủ cần chú ý các điểm sau:
- Chọn đơn vị thi công uy tín: Nên ưu tiên đơn vị có xưởng mộc riêng và đội thợ/ nghệ nhân làm nhà gỗ lâu năm để đảm bảo tay nghề và tiến độ.
- Cân nhắc chất liệu gỗ phù hợp: Ưu tiên gỗ chất lượng cao như lim, gõ đỏ cho công trình quan trọng vì độ bền vượt trội dù giá thành lớn. Gỗ xoan, mít tiết kiệm hơn, phù hợp nhà sân vườn hoặc quy mô vừa. Quan trọng nhất, mọi loại gỗ đều phải qua xử lý chống mối mọt, sấy khô đúng cách để đảm bảo tuổi thọ lâu dài.
- Xem xét yếu tố phong thủy: Hướng nhà, vị trí gian thờ và vị trí các cột chính nên được tính từ đầu để tránh phải chỉnh sửa khi đã thi công.
- Bảo dưỡng định kỳ sau hoàn công: Lau dầu, sơn phủ 6 tháng – 1 năm/lần giúp gỗ giữ màu, tăng tuổi thọ. Tránh để gỗ tiếp xúc lâu với nước mưa hoặc ánh nắng trực tiếp.
Thi công nhà gỗ truyền thống là hành trình gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc qua từng công trình kiến trúc. Với quy trình thi công chuẩn từ khảo sát, thiết kế, xử lý gỗ, chạm khắc đến lắp dựng và hoàn thiện, mỗi ngôi nhà gỗ là tâm huyết của nghệ nhân và niềm tự hào của gia chủ. Nếu quý vị đang có nhu cầu thi công nhà gỗ truyền thống, hãy liên hệ với Nhà Gỗ Phúc Lộc hoặc Kiến Trúc Phúc Lộc để được tư vấn chi tiết.
Thông tin về nhà gỗ Phúc Lộc
Số điện thoại: 0973812666
Nhận tư vấn thiết kế: Th.s kiến trúc sư Nguyễn Huy Khiêm
Xưởng sản xuất: xã Hạ Bằng, Tp Hà Nội (dưới chân núi chùa Tây Phương)
>Tham khảo những video hay về nhà gỗ cổ truyền Bắc Bộ
>Tham khảo những công trình nhà gỗ 5 gian